پندار pen dar
این وبلاگ شامل مطالب علمی وفرهنگی و تفریحی میباشدپندار pen dar
این وبلاگ شامل مطالب علمی وفرهنگی و تفریحی میباشدلیست از منتخب کتاب های فیزیک ، نجوم ، زیست و شیمی
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آشنایی با واژگان کاربردی فیزیک لیزر
معادل فارسی | تعریف | واژه لاتین |
| لیزر | از حروف اول کامات عبارت Light Amplification By Stimulattio Emission Of Radiation به معنی تقویت نور بوسیله گسیل القایی تابش ، تشکیل شده است. | Laser |
| خمش به دور گوشه‌ها | توانایی خمش به دور گوشه‌ها که به آن پراش اطلاق میشود، بطوری که حتی وقتی که یک چشمه نقطه‌ای نور بکار برده شود، سایه لبه‌های یک جسم کاملا تیز نیست. | Bend round corner |
| فریز | وقتی که نوری از دو یا چند چشمه همدوس گسیل می شود، باهم ترکیب شده (پدیده تداخل) ونواحی تاریک و روشنی را تشکیل می‌دهند، این نواحی را فریز می‌گویند. | Fringes |
| چگالی تابش | چگالی تابش برابر است با انرژی عبور کرده از واحد سطح در واحد زمان. | Irradiance |
| مدهای الکترومغناطیسی عرضی | اینگونه مدها با دو عدد صحیح r و q مشخص می‌شوند که اعداد صحیح هستند و تعداد مینیممها در باریکه لیزر است وقتی بصورت افقی و یا عمودی طی شوند. | TEMqr |
| چند برابر کننده نور | در آشکار سازهای نوری بکار می‌روند. | Photomultiplier |
| دمش (لیزری) | روشی برای رسیدن به جمعیت معکوس مورد نیاز برای لیزر زایی ، که برای این کار از روشهای مختلفی مانند پمپاژ (دمش) الکتریکی ، نوری و ... استفاده میشود. | Pumping |
| گاف (انرژی) | در اتم اصولا تمام ترازهای انرژی پر نستیند. در واقع در دماهای نسبتا پایین در ترازهای پایین کاملا پر هستند و از آن به بعد خالی می‌باشند. در سیستم مجموعه اتمها وقتی باند انرژی داریم، باندهای انرژی تا باند بخصوصی از آن به بعد خالی هستند باند بین آخرین ناپذیر شده و اولین باند خالی را گاف انرژی گویند. | gap |
| دیود تابش کننده نور | یکی از مهمترن قطعات الکترونیکی از اتصال بین مواد n و p بدست می‌آید. چنین وسیله‌ای دیود نامیده میشود که می‌تواند جریان را در یک جهت عبور دهد و نه بالعکس. مهمتر اینکه می‌تواند با عبور جریان از محل اتصال تحت شرایط خاصی تابش گسیل دارد که به آن LED گویند. | Light Emession Diode LED |
| اتصال همگن | هرگاه از یک نوع ماده در اتصال (نیم هادی) استفاده شود، گویند. | Homojuction |
| اتصال غیر همگن | هرگاه از انواع مختلف مواد نیم هادی در اتصال استفاده شود. | Heterojuction |
| مغناطیس ویگلر | ایجاد میدان مغناطیس دوره‌ای که علامت آن بصورت دوره‌ای در امتداد انتشار الکترون (در لیزر الکترون آزاد) تغییر می‌یابد. | Wiggler magnet |
| فاکتور کیفیت | برای مدارهای الکترونیکی و تشدید آنها بکار می‌رود و برای نسبت فرکانس تشدید به پهنای خط میباشد. | Quality factor |
| طرح یا نقشه (تداخل امواج) | توزیع شدت بر روی پرده که متشکل از منطقه روشنی است که توسط حلقه‌های تاریک و روشن در بر گرفته شده است. | Pattern |
| تابع متقابل همدوسی | همدوسی معمولا بر حسب تابع متقابل همدوسی (12γ (τ مشخص میشود این مقدار که در واقع عدد مختلف است، اندازه گیری هم خوانی دو موج نوری در مکان و زمان مشخص میباشد و مقدار 0 تا 1 دارد. وقتی که مقدار صفر دارد نور کاملا غیر همدوس است. مقدار یک دلالت بر همدوسی کامل دارد. | Mutual coherence function |
| میخه | میخه‌ها قسمتهایی از پالس را تشکیل می‌دهند. | Spike |
| عدد F | منظور عدد F عدسی است که برابر نسبت فاصله کانونی به قطر عدسی را گویند. (F = f/D) | F Number |
| دو برابر کننده فرکانس | مواد دو برابر کننده فرکانس بسیار مفید بوده و همانطور که از نامشان پیداست، قادر هستند که فرکانس پرتوهای لیزر را دو برابر کنند (یعنی طول موج را نصف کنند). | Frequency Doubling |
| همیوغی فاز | در خیلی از موارد عملکرد لیزر بصورت یک مد طولی TEMoo با شکل گاوسی مورد نظر است. در عمل با بسیاری از لیزرها دستیابی به این امر مشکل است. یک راه حل ممکن استفاده از آینه‌های همیوغ فلزی است. وقتی پرتوهای نور از چنین آینه‌هایی بازتاب میشود به ترکیب فازی پرتو می‌انجامد. یک ویژگی جالب دیگر این است که با این روش صرف نظر از شعاع انحناء آینه و یا طول کاواک ، لیزر پایدار است. | Phase Conjugation |
| ابزار نوری | کلیه وسایل و ابزار اپتیکی را گویند. | Optical tooling |
| لبه‌های نوری | لبه‌های مستقیم نوری برای تعریف خطهای مستقیم برای جستجو و همچنین پروژه‌های مهندسی شهرسازی مانند ساختن خط لوله ، هدایت ماشینهای لوله گذاری و ایجاد تونلها بکار می‌رود. در عملیات تنظیم کردن دیگر مانند سوار کردن یا مونتاژ کردن ابزارهای خیلی بزرگ مانند هواپیماها و کشتیها ، ایجاد ساختمانهای عظیم و تنظیم لیزرهای پر قدرت که برای برش ، سوراخکاری و جو.شکاری بکار می‌روند و معمولا دارای طول موجهای مادون قرمز هستند، بکار می‌رود. | Stright edges |
| منشور پنج گانه | منشور پنج تایی پرتو را صرف نظر از جهت دقیق منشور ْ90 می‌چرخاند و بدین طریق می توان زاویه ْ90 را بدست آورد. | Penta Prism |
| گوشه مکعبی (بازتاب کننده | گوشه مکعبی‌ها می‌توانند نور برخورد کننده را طوری بازتاب کنند که موازی نور برخوردی اولی با مقدار کمی جابجایی حرکت کند. مزیت دیگر این بازتاب کننده‌ها این است که تنظیم تداخل سنج را آسان میکنند، چرا که دو درجه آزادی زاویه‌ای هر آینه با دو درجه آزادی جانبی جایگزین میشود. | Cube Corner |
| طرح لکه‌ای | طرح لکه‌ای نامی است که به طرح بازتابی که نور لیزر بازتاب شده از یک سطح ناصاف بدست میدهد، داده شده است. نورهایی که از نقاط مجاور که دارای بی نظمیهای کوچکی هستند، بازتاب می‌شوند، می‌تواند تداخل انجام دهند و مناطق تاریک و روشنی را بوجود آورند. این اثرات در حقیقت وقتی که سطح به کمک یک نور غیر همدوس تحت تابش قرار گیرد ظاهر میشود. | Speckle Pattern |
| بیناب نمایی پرتو مولکولی | در این روش اتمها یا مولکولهای مورد بررسی بصورت پرتو جمع می‌شوند و نور کاوخ (Prob) بطور عمود بر امتداد حرکت آنها می‌تابد. ذرات در پرتو مولفه کوچکی از سرعت در امتداد پرتو کاوه دارند و از این رو پهن شدگی دوپلر بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد. | Molecular beam spectroscqoy |
| بیناب نمایی اشباع | روشی است که در آن خروجی لیزر به دو پرتو تقسیم میشود که از دو جهت مخالف وارد ماده هدف می‌شوند. یکی از این پرتوها (پرتو اشباع کننده) خیلی شدیدتر است از دیگری (پرتو کاوه) است و مدوله شده (دامنه). | Saturation Spectroscopy |
| تابندگی | Irradiance | |
| دیفیوژن گازی | روشی است که سطح نیم هادی در معرض گازی که حاوی ناخالصی است قرار می گیرد که از این طریق مقداری از این ناخالصی وارد نیم هادی میشود. | Gaseous diffusion |
| رونشست از طریق فاز مایع | زمان حدودا از مرتبه -610 ثانیه است که در این مدت یونهای کاشته شده حدود μm 1.0 نفوذ میکند (با استفاده از لیزرهای پالسی). | (Liquid phase epitaxy (LPE |
| رونشست از طریق فاز جامد | با استفاده از لیزرهای مداوم (جهت کاشت یون) نیاز به ذوب شدن سطح نمی‌باشد، با این وجود ساختمان سطح به شکل کریستالی در می‌آید، این فرآیند رونشستی از طریق فاز جامد نامیده میشود. | (Solid phose epitaxy (SPE |
| جوشکاری میکرونی | با توجه به امکان متمرکز نمودن باریکه لیزر در ناحیه‌ای حدود چند میکرون ، و به دلیل آنکه می‌توان باریکه لیزر را هدایت و کنترل نمود، استفاده از لیزر در جوشکاری و لحیم کاری اتصالات دقیق فلزی مانند آنچه در مدارهای الکترونیکی یافت میشود، وجود دارد. | Micro wleding |
| تمام نگاری | تکنیکی است که از بعضی جهات شبیه عکسبرداری میباشد. در تمام نگاری امواج شیئی ثبت می‌شوند، نه تصویر شیئی. موج شیء طوری ثبت میشود که با نور دهی مجدد به فیلم مثبت شده ، جبهه موجی شیئی اصلی حتی در غیاب شیئی اصلی باز سازی میشود. تمام نگاری معمولا باز سازی جبهه موج نامیده میشود. | Holography |
| تمام نگار | تمام نگار از توزیع پیچیده‌ای از نواحی تاریک و شفاف مربوط به فریزهای تداخلی تاریک و روشن تشکیل شده است. تمام نگار به مانند یک توری پراش عمل میکند. | Hologram |
| تمام نگاری بازتابی | وقتی که امواج شیئی و مرجع از جوانب مختلف وارد ماده ثبت کننده می‌شوند، هر یک از جبهه‌های موج با عمود بر سطح ماده ثبت کننده زاویه ْ90 درجه می‌سازد، تمام نگار بازتابی (که معمولا به تمام نگار براگ- لیپ من) یا دنیسوگ خوانده میشود. | Reflection Hologram |
| بازدهی تمام نگار | بازدهی تمام نگار به نسبت توان نوری پراشیده شده مرتبه اول موج به توان نوری در پرتو باز سازی کننده که به تمام نگار تابیده میشود، تعریف میشود. | Hologram Efficiency |
| تداخل سنجی تمام نگاری | تداخل سنجی به روش تمام نگاری توسعه تکنیک تداخل سنجی است. تنها مزیت تداخل سنجی با استفاده از تمام نگاری این است که تمام نگار جبهه موج شیئی را برای باز سازی در زمانهای بعد ذخیره می‌سازد. | Holographic |
| تمام نگارهای ساندویچی | در این نوع تمام نگاری جفتهایی ناشی از صفحات عکاسی بطور همزمان نور دهی می‌شوند. از مزایای این روش: الف-عدم اطمینان از جهت جابجایی از بین می‌رود. ب -اثرات حرکت اجسام بزرگ سخت یا کبیر شدن قطعات نوری را می‌توان با حرکت نسبی کوچک تصاویر تمام نگاری حین باز سازی جدا نمود. | Sandwich holograms |
| تار ضریب شکست تدریجی | تار با ضریب شکست تدریجی ، همانطور که از نام آن بر می‌آید، دارای ضریب شکست متغیر در عرض هسته میباشد. | Graded - index fiber |
| پاشندگی ماده‌ای | پاشندگی عبارت است از تغییرات ضریب شکست نسبت به طول موجهای مختلف. | Material dispersion |
| اتلافهای تار | اتلافها در تارها دو چشمه اصلی دارند: اتلافهای پراکندگی و اتلافهای جذب. | Fiber losses |
| پراکندگی ریلی | بیان ریلی بیان میکند پراکندگی نور با طول موجهای مختلف متناسب با عکس توان چهارم طول موج است. | Royleigh scattering |
| دیود نوری بهمنی | در این دیود ، ساختمان اصلی p-n تحت بایاس خیلی زیاد در مرتبه حدود V 100 عمل میکند. آنگاه حاملهای عبور کننده از ناحیه تهی سازی با تحریک به روش برخورد قادر خواهند بود تا انرژی کافی از میدان بدست آورند تا حاملهای بیشتری را در پهنای گاف انرژی تحریک نمایند. بهره خیلی به مقدار ولتاژ بایاس حساس است. از این رو منبع تغذیه بسیار پایدار مورد نیاز است. بهره به تغییرات دما بسیار حساس است، لازم است که دمای طرح کنترل شده یا اثرات تغییرات دما با تغییر دادن بایاس جبران شود. | Avalanch - photodiod |
| نور شناختی تجمعی | هدف نور شناختی تجمعی این است که قادر باشیم تا به هر مقدار که بتوانیم سیگنال را به سیگنال اپتیکی تبدیل کنیم. | (Integrated optics (IO |
| دو پایداری نوری | دو پایداری نوری به معنی وجود دو حالت پایدار در یک سیستم نوری برای یک سری از شرایط ورودی ، میباشد. | Bistability |
| دیسک نوری | در زمینه ذخیره اطلاعات رایانه‌ای ، ترکیب ظرفیت اطلاعات خیلی زیاد و دسترسی سریع به آنها توسط دیسکهای نوری یک جایگزین جذاب برای روشهای دیگر ذخیره حافظه رایانه‌ای است. ظرفیت اطلاعات زیاد ، طول عمر زیاد و زمان طولانی نگهداری ، کاربردهای ذخیره آرشیو را منحصر به خود کرده است. اصلی‌ترین مزیت این دیسکها نسبت به سیستمهای دیگر ، عدم تماس فیزیکی بین سیستم قرائت و ماده ذخیره اطلاعات است، از پاره شدن جلوگیری می‌نماید و خواص بی نظیر دیگر. | |
سونامی چگونه به وجود می‌آید؟
| ||||||||||||||||
کلمه سونامی (tsunami) از کلمات ژاپنی tsu (بندر) و nami (امواج) تشکیل شده است. سونامی موج یا رشته‌ای از امواج است که در اقیانوس به دنبال زلزله های دریایی بوجود می‌آید.واژه های هواشناسی
معادل فارسی | تعریف | واژه لاتین |
| سازمان جهانی هواشناسی | سازمان هواشناسی جهانی (wmo) ، سازمانی است متشکل از 187 عضو و وابسته به سازمان ملل متحد که وظیفه تحقیق و بررسی تغییرات هوا و اقلیم زمین و علم هواشناسی و علوم وابسته به آن را عهده دار است. شعار امسال روز جهانی هواشناسی « هوا ، شرایط جوی ، آب و توسعه پایدار» میباشد؛ که به نقش مهم هوا و شرایط اقلیمی و ارتباط مستقیم آن با پیشرفت و توسعه انسان در عرصه‌های مختلف اقتصادی - اجتماعی و حفاظت زیست محیطی و تأثیر آن در کاهش یا جلوگیری از فقر در جوامع مختلف بخصوص کشورهای در حال توسعه میگردد. چشم انداز و برنامه شش ساله این سازمان (2011-2004) بررسی کارشناسی آب و هوای زمین ، اقلیم شناسی و توسعه همکاریهای بین المللی و کشورهای جهان در این خصوص ، شناخت و حفاظت از منابع آبی و حفاظت از محیط زیست و در نظر گرفتن مسائل و مشکلات آن میباشد که امنیت بیشتر انسانها و رشد اقتصادی جوامع را به همراه دارد. | WORLD METEOROLOGYCAL ORGNAZIATION |
| فشار سنج جیوه‌ای | این فشار سنج اساساً از یک لوله خالی از هوا درست شده است که یک طرف آن مسدود و طرف دیگر آن که باز است در ظرف پر از جیوه فرو برده شده است. فشار هوای بیرون ، جیوه را از منبع به سمت داخل لوله می‌راند. جیوه تا حدی که وزن آن در داخل لوله ، دقیقاً معادل نیروی ناشی از فشار هوا گردد در لوله فشار سنج بالا می‌رود و سپس در حالت تبادل و سکون باقی می‌ماند. با تغییر فشار هوا ، سطح جیوه در داخل لوله نیز بالا و پایین خواهد رفت. در شرایط نرمال جیوه به اندازه 29.92 اینچ یا 760 میلیمتر در لوله بالا می‌آید که فشاری معادل 15/1013 میلی بار است. جیوه در داخل لوله فشارسنج به دلیل خاصیت کشش سطحی دارای یک سطح محدب است که هنگام تعیین فشار ، باید بالاترین سطح محدب قرائت شود. | Mercury Barometer |
| فشار سنج فلزی | فشار سنج فلزی وسیله‌ای است مکانیکی که از یک محفظه قوطی شکل استوانه‌ای بدون هوا تشکیل شده است؛ با تغییر فشار هوا این محفظه منقبض یا منبسط میشود. | Aneroid |
| فشار نگار | فشار نگار مشابه فشار سنج فلزی است، با این تفاوت که اثر تغییرات فشار در محفظه بدون هوا ، به یک قلم انتقال داده شده و قلم بر روی کاغذی که دور یک استوانه چرخان پیچیده شده است خط پیوسته‌ای را رسم میکند. محور عمودی این صفحه بر حسب واحد فشار و محور افقی آن بر حسب زمان مدرج شده است که معمولاً برای هر دو ساعت یک خط وجود دارد. فشار نگارهای دقیقی هم ساخته شده است که قادرند تغییرات فشار را تا یک دهم میلی بار اندازه گیری نمایند این دستگاهها میکروباروگراف نامیده شده‌اند. | Barograph |
| توده‌های هوا | یک توده هوا عبارت است از حجم عظیمی از هوا که خصوصیات فیزیکی آن به ویژه از نظر دما و رطوبت و آهنگ کاهش دما (Lapse rate) در سطح افقی برای صدها کیلومتر تقریبا همسان باشد. | Air mass |
| جبهه‌های گرم | یک جبهه گرم ، جبهه‌ای است که در طول آن ، هوای گرم جانشین هوای سرد میشود. در صورتی که که جهت حرکت توده‌های هوا به طریقی باشد که هوای گرم به تدریج از روی سطح زمینی عبور کند که قبلاً در آنجا هوای سرد وجود داشته است، جبهه تشکیل شده ، جبهه گرم خواهد بود. بر روی نقشه‌های هواشناسی ، جبهه گرم معمولاً به صورت نیم دایره‌های سیاه رنگ و در سمتی که جبهه به آن طرف حرکت میکند رسم میشود. بر روی نقشه‌های چاپی ، جبهه گرم با خط پر رنگ و قرمز مشخص شود. حاصل شکل گیری جبهه گرم ایجاد پوشش نسبتاً ضخیم ابر بر روی سطح جبهه و در نزدیکی دنباله آن و بارندگی یکنواخت است. | warm fronts |
| سطح جبهه | سطحی که دو توده هوای مجاور را از هم جدا میکند سطح جبهه نامیده میشود. | Frontal Surface |
| جبهه‌های سرد | در جبهه‌های سرد ، هوای سرد جانشین هوای گرم میشود. تیغه‌های سیاه رنگ بر روی خطی که جبهه را نشان میدهد علامت جبهه سرد هستند و همیشه بر روی جهتی قرار داده می‌شوند که جبهه در آن مسیر حرکت میکنند. بر روی نقشه‌های هواشناسی جبهه سرد با خط پررنگ آبی مشخص میشود. حاصل تشکیل جبهه سرد بوجود آمدن ابرهای کومولوس و کومولونیمبوس ، همراه با بارندگیهای رگباری است. | Cold fronts |
| جبهه‌های ساکن | فرض کنید دو توده هوای گرم و سرد توسط یک جبهه از هم جدا شده‌اند. آیا این جبهه گرم است یا سرد؟ جواب این است که تشخیص جبهه ، به رفتار آن بستگی دارد. اگر جبهه در جهت هوای گرم جابجا شود، جبهه سرد است و اگر در جهت هوای سرد جابجا شود، جبهه گرم است. اما اگر توده‌های هوا در حرکت نباشند، جبهه به حالت سکون در می‌آید. پس در واقع جبهه ساکن ، جبهه‌ای است که در جهت افقی دارای حرکات بسیار کمی بوده و تقریباً اصطلاحی است که به مرز توده‌های هوای ساکن گفته میشود و بر روی نقشه‌های هواشناسی با ترکیبی از جبهه گرم و سرد نشان داده میشود. | Stationary fronts |
| جبهه‌های بند آمده | جبهه بند آمده از ادغام جبهه‌های سرد و گرم تشکیل می‌شوند. اگر یک جبهه سرد از یک جبهه گرم پیشی گیرد، نتیجه کار یک جبهه بند آمده است. با نزدیک شدن به جبهه بند آمده ، سیستم ابر یا بارندگی حاصل از آن بسیار شبیه یک جبهه گرم است، زیرا تشکیل دنباله توده هوای گرم قبل از جبهه تغییری نکرده است. با گذر جبهه ، ابرها و بارندگی متعاقب آن از نوع جبهه سرد خواهد بود. | Occluded fronts |
| دمانگار | این دماسنجها اغلب برای آن نواحی بکار می‌رود که دسترسی به آنها در کوتاه مدت مشکل است و یا برای دقت بیشتر و کنترل درجه حرارت در ساعات مختلف ، از این دماسنج استفاده میکنند. | Thermograph |
| بادنما | بادنما ابزاری است که سمت باد را مشخص میکند و با استفاده از رابطهای الکتریکی ، تغییرات را به دستگاه ثبت کننده منتقل میکند. در فرودگاهها برای مشخص نمودن سمت باد از کیسه باد (Wind Sock) استفاده میکنند. | Wind Vane |
| بادسنج | با استفاده از بادسنج ، سرعت باد را اندازه گیری و ثبت میکنند. عمده ترین نوع بادسنجها که در ایستگاههای هواشناسی از آن استفاده میشود بادسنج فنجانی است که شامل سه عدد فنجان نیم کره ای است که به صورت افقی توسط بازوهایی روی محور قائم نصب شده اند. با استفاده از یک مولد مغناطیسی با اتصالهای الکتریکی ، حرکت چرخشی فنجانها به یک ابزار حساس منتقل شده و با تبدیلهایی که صورت میگیرد سرعت باد اندازه گیری میشود. | Anemometer |
| باد نگار | باد نگار دستگاهی است که سمت و سرعت باد را همزمان اندازه گیری و ثبت میکند. این دستگاه تلفیقی از بادسنج و بادنما میباشد. | Anemograph |
| تبخیر | در مورد تبخیر از سطح آبها ، درجه حرارت ، شدت باد و درجه نمناکی بزرگترین نقش را بازی میکنند در واقع تبخیر تابعی از شرایط حرارتی است علاوه بر عوامل اساسی یاد شده فوق ، فشار بخار آب ، خصوصیات آب و عمق و درجه شوری آن نیز بر تبخیر اثر می‌گذارند. | Evaporation |
| گرمای نهان تبخیر | برای تبخیر یک گرم آب در دمای صفر درجه سانتیگراد ششصد کالری گرما و در دمای صد درجه سانتیگراد پانصد و چهل کالری از گرما مورد نیاز است و چون دما عبارت است از «میانگین انرژی حرکت مولکولی یک جسم» زمانی که آب تبخیر میشود فقط ذراتی قادرند سطح آب را ترک کرده و به اتمسفر وارد شوند که دارای سرعت فوق میانگین انرژی یاد شده باشند. از این رو حرکت مولکولی کند شده و دمای سطح آب در حال تبخیر پایین می‌آید. انرژی گرمایی اضافی که با ذرات تبخیر محل می‌گردند به عنوان (گرمای نهان تبخیر) نامیده میشود. این گرما در زمان تراکم رطوبت ، از طریق توده آب متراکم و یا تشکیل ابرها به اتمسفر پس داده میشود. اهمیت جذب گرمای نهان در فرآیند مهمی چون گرم شدن اتمسفر و نقش آن در بیلان گرمای اتمسفر روشن است. | Latent-heat-of vaporization |
| ظرفیت | بخار آب موجود در اتمسفر به عنوان رطوبت هوا نامیده میشود. حداکثر بخار آبی که هوا در دمای معینی می‌تواند دارا باشد به عنوان ظرفیت هوا نامیده میشود. | Capacity |
| اشباع | اشباع عبارت است از حداکثر ظرفیت رطوبتی هوا در دمای معین. بطور کلی هوا زمانی به حالت اشباع می‌رسد که یا میزان بخار آب در آن به حداکثر ظرفیت خود برسد و یا از درجه حرارت آن تا نقطه شبنم کاسته شود. | Saturation |
| نقطه شبنم | دمایی است که در آن هوا به حد اشباع می‌رسد و به عبارت دیگر ، در صورتی که در فشار ثابت تغییری در نسبت مخلوط ایجاد نگردد، ولی دمای هوا پایین آید. دمای ویژه جدیدی حاصل خواهد شد که بدان ، دمای نقطه شبنم گفته میشود. | Dewpoint |
| رطوبت مطلق | وزن بخار آب موجود بر حسب گرم در هر واحد حجمی از هوا (بر حسب متر مکعب یا سانتیمتر مکعب) را نم مطلق می‌گویند و میزان آن از استوا به سمت قطبها و از سواحل به درون خشکیها و از مناطق پست به سمت نواحی مرتفع کاسته میشود. | Absolut humidity |
| رطوبت ویژه | نسبت وزن بخار آب به وزن واحد هوایی را که شامل آن است نم مخصوص می‌گویند. | Specific humidity |
| رطوبت نسبی | رطوبت نسبی عبارت است از نسبت میزان رطوبت مطلق موجود در هر حجمی از هوا با دمای معینی ، به حداکثر رطوبت مطلقی که همان حجم از هوا در همان دما می‌تواند داشته باشد. به عبارت دیگر نسبت جرم بخار آب موجود در هر حجمی از هوا به جرم بخار آب موجود در همان حجم هوا را در حالت اشباع «نم نسبی» می‌گویند. مثلاً اگر یک کیلوگرم از هوا در دما و فشار معینی قابلیت جذب حداکثر تا 30 گرم بخار آب را داشته باشد ولی فقط دارای 10گرم رطوبت باشد دمای نم نسبی معادل 50 درصد است. | Relative humidity |
| فشار بخار آب | در هر دمایی بخار آب موجود در هوا دارای فشاری است که به عنوان فشار بخار آب نامیده میشود. میزان در ارتباط با عرض و فصل در حدود 0/2 میلی بار از سیبری شمالی در دی ماه تا 30 میلی بار در مناطق حاره در تیر ماه تغییر میکند. تراکم: تبدیل بخار آب به حالت جامد یا مایع در هوا را تراکم می‌گویند. شرط اصلی جهت تراکم رسیدن و گذر از نقطه اشباع است از طرف دیگر شرط لازم برای وقوع فرایند تراکم وجود هسته‌های تراکم در هواست این هسته‌ها عموماً باید جاذب رطوبت باشند و مهمترین ذرات جاذب رطوبت در اتمسفر ، نمک دریا ـ ذرات اوگانیک ـ تری اکسید سولفور است. | Vapor pressure |
| تصعید | زمانی که درجه حرارت هوا زیر نقطه انجماد باشد، بخار آب ممکن است مستقیماً به یخ تبدیل گردد، این فرآیند تصعید نامیده میشود. | Sublimation |
| شبنم | شبنم رطوبتی است متراکم که به صورت قطراتی روی اشیاء و سطوح مختلف مشاهده میگردد. در شبهای صاف و آرام ، زمین از طریق تشعشع خود ، به سرعت سرد میشود و در نتیجه درجه حرارت آن از هوای مجاور کمتر میشود، در نتیجه هوای اطراف که خنک شده ، در نتیجه تماس با زمین تا نقطه شبنم سرد میشود. لازم به یادآوری است که به احتمال قوی این امر در لایه بسیار نازکی از هوا و حدود چند سانتیمتر قبل از برخورد با زمین بوقوع می‌پیوندد. در نتیجه سرد شدن زیادی در زیر نقطه شبنم ، بخار آب مازاد در هوا متراکم میشود. | Dew |
| ژاله | شرایط ژاله و شبنم عملاً با یک استثناء همسانند. شبنم زمانی که پدیده تراکم در روی اشیاء سرد فوق نقطه انجماد بوجود آید تشکیل میشود، در صورتی که ژاله زمانی که تراکم در زیر دماهای نقطه انجماد رخ میدهد تشکیل میشود. تحت چنان شرایطی ، رطوبت هوا ، مستقیماً از حالت بخار به حالت جامد ، بدون گذشتن ازحالت مایع تغییر شکل میدهد. به این ترتیب ژاله پدیده متبلوری است که به شکل فلس - سوزن - و پر مرغ در شبهای سرد ، در روی سطح زمین و اشیاء بوجود می‌آید. | Frost |
| مه | تراکم حاصل از سرد شدن ذرات بخار آب در نزدیکی سطح زمین که به صورت ذرات معلق در فضای سطحی مشاهده می‌گردند مه نامیده میشود. به عبارت دیگر مکانیزم تشکیل مه شبیه مکانیزم تشکیل ابرها میباشد اساساً بیان جدایی مه از ابر نیز مشکل است، زیرا مه‌ها در حقیقت ابرهای استراتوس هستند که در سطح زمین و یا در طبقه‌ایی بسیار نزدیک به زمین تشکیل می‌گردند. | Fog |
| مه یخ زده | در برخورد قطرات ریز یک توده هوای مه دار با اشیاء جامدی که دارای دمای زیر نقطه انجمادند، ته نشینی از کریستالهای یخ سفید و زبر تشکیل میشود که به آن مه یخ زده می‌گویند. | Rime |
| باران | باران حالتی از بارندگی به صورت مایع است، بارانهایی با شدت خفیف که مرکب از ذرات قطرات بسیار کوچکند به سختی به سطح زمین می‌رسند، بنابراین (باران ریز) (Drizzle) نامیده می‌شوند. در اغلب شرایط قطرات کوچک آب قبل از رسیدن به سطح زمین تماماً تبخیر می‌گردند این حالت را (Mist) می‌گویند. | Rain |
| برف | زمانی که تراکم در هوای در حال صعود ، که درجه حرارت آن زیر نقطه انجماد است به وقوع پیوندد بلورهای یخ شش پری تشکیل میگردد که ممکن است بصورت اشکال منفرد یا چسبیده تشکیل دانه‌های برف یا انواع مختلف و متغیری را بدهند، در نتیجه پیوند بلورهای شش پر ، اشکال زیبای برف به انواع خیلی زیاد به ظهور می‌رسد. | Snow |
| اسلیت | اگر قطرات در حال ریزش از ابرها با لایه هوایی که دارای دمای زیر نقطه انجماد است برخورد کند، اغلب به صورت باران یخ زده یا مخلوطی از آب و برف در می‌آید. این امر حکایت از وارونگی حرارت در لایه‌ای از هوا دارد هر چند که میزان آن اندک باشد. در انگلستان به مخلوطی از برف و باران و یا برف تا حدود ذوب شده (اسلیت) می‌گویند. | Sleet |
| گردباد | گردباد زمانی ایجاد می شود که دو توده هوا با دما و رطوبت گوناگون با یکدیگر برخورد می کنند و لایه هوای گرم زیر لایه هوای سردتر جای میگیرد. هوای گرم معمولا به طرف بالا صعود می کند و ضمن صعود دمای خود را از دست میدهد و قطرات آب را می‌سازد که به صوت باران بر زمین فرو می‌ریزند. اما اگر باد جانبی پدید آید که هوای گرم در حال صعود را منحرف کند، هوای گرم با سرعتی حدود 450 کیلومتر بر ساعت شروع به چرخش حول محور خود میکند و بصورت پی در پی سرعت چرخش بیشتر و شعاع آن کمتر میشود. | tornado |
| تگرگ | تگرگ ، حاصل حرکات قائم شدید قطرات باران است که در طوفانهای رعد و برق مشاهده میگردد. در چنین حالاتی قطرات آب درون یک توده هوا در نتیجه حرکات قائم سریع به سطح زیر نقطه انجماد رسیده و به سرعت منجمد شده و با انباشتگی از برف و آب در سطوح مختلف رشد میکنند. این چنین حرکات قائم سریع ، بویژه در ابرهای از نوع کومولونیمبوس بوجود می‌آید که درای سرعت دوازده تا سی متر در ثانیه می‌باشند بعضاً تگرگ دارای اندازه‌ای در حدود پنج و نیم میلیمتر و شکلی شبیه به برف را داشته و متشکل از دانه‌های گرد و تیره است و گاهی نیز تگرگ بصورت دانه‌هایی با قطر پنج تا پنجاه میلیمتر و یا بصورت پارچه‌ایی از یخ فرو می‌ریزد. | Hail |
| گلیز | وقتی باران بر روی اشیاء و یا زمینی که دارای دماهای زیر نقطه انجمادند، فرو بریزد به صورت پوشش و یا پهنه‌ای از یخ در می‌آید که به نام گلیز یا باران بسیار سرد نامیده میشود. | Glaze |
| هوا | شرایط جوی موقت و معینی که برای مدتی کوتاه در یک مکان معین غالب میگردد هوا نامیده میشود. | Weather |
| آب و هوا | به مجموعه‌ایی از میانگینهای شرایط جوی دراز مدت برای یک منطقه «آب و هوا» گفته میشود. | Climate |
| آلودگی هوا | Air Pollution | |
| متئورا | به مجموعه پدیده‌های اتمسفری نظیر ابر ـ مه ـ باران ـ برف ـ باد ـ طوفان و رعد و برق نور قطبی متئورا گفته میشود (این کلمه در یونان باستان به آسمان اطلاق می‌شده است). | Meteora |
| هواشناسی | در مقیاس جهانی ترکیبی از مطالعات فیزیکی اتمسفر و پدیده‌های آنهاست و به دو بخش اصلی تقسیم میشود: هواشناسی دینامیک: بوسیله قوانین مکانیک و ترمنودینامیک حالات اتمسفر مطالعه میشود. هواشناسی سینپوتیک: از طریق تجربی و تهیه نقشه‌های سینپوتیک که در ساعات معینی تهیه میشود. اوضاع هوا مورد بررسی قرار میگیرد و یکی از کارهای عمده آن پیش‌بینی هوای آینده است. |
برندگان جایزه نوبل فیزیک سال 2008 معرفی شدند
مترجم : اشکان عارفی
دو دانشمند ژاپنی و یک دانشمند امریکایی ( ژاپنی الاصل ) به خاطر کشف چند ذره بنیادی، مشترکا جایزه نوبل سال 2008 را کسب کردند. این خبر بعد از ظهر روز سه شنبه 16 مهر 87 توسط کمیته جایزه نوبل در آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام گردید.
کمیته اعطای جایزه نوبل ، ضمن تمجید از یوشیرو نامبو (Yoichiro Nambu) دانشمند امریکایی ژاپنی الاصل و ماکوتو کوبایشی (Makoto Kobayashi) و توشیهیدی ماسکاوا (Toshihide Maskawa) دانشمندان ژاپنی؛ به خاطر انجام کارهای متعددی که به شرح چگونگی تولد جهان با فرآیند شکست تقارن کمک کردند ، جایزه نوبل فیزیک سال 2008 را اعطا کرد. این دانشمندان به حل معماهایی در جهان هستی پیرامون ذرات بسیار ریز کوارک کمک کرده اند.
آقای یوشیرو نامبو استاد دانشگاه شیکاگو موفق شده بود مکانیزم خودبخودی شکست تقارن را طبق مدل استاندارد فیزیک کشف و تشریح نماید که سه عدد از چهار نیروی بنیادی جهان هستی را متحد میکند. ( الکترومغناطیس ، هسته ای ضعیف و هسته ای قوی – بجز نیروی گرانش )
همچنین نتایج کار این دانشمند منجربه توسعه علم کوانتوم کرومودینامیک شده است. ( نظریه ای که به توصیف برخی از فعل و انفعالات بین کوارک ها میپردازد که باعث تولید پروتون ها و نوترون ها می شوند و فعل و انفعالاتی بین این دو دسته از ذرات که اتمها را ایجاد میکنند. )
نیمی از جایزه 1.4 میلیون دلاری نوبل فیزیک نیز به دو دانشمند ژاپنی که از آنها یاد شد تعلق گرفت. آقای کوبایاشی محقق سازمان پژوهشی شتابدهنده با انرژی بالای در ژاپن و آقای ماسکاوا استاد و محقق در دانشگاه کیوتو می باشد.
این دو نفر شش گونه از کوارک ها را معرفی کرده اند (up, down, strange, charm, botton, top ) که وجود همه آنها پیش از این در آزمایش های فیزیک ذرات با انرژی بالا اثبات شده بود. آنها نشان دادند که جهان هستی به شکل کاملا متقارن رفتار نمیکند ؛ یعنی تعداد ذرات بنیادی در ماده بیشتر از تعداد ذرات بنیادی ضد ماده هاست و این به علت انحراف از تقارن در دنیای کوانتومی است؛
این مساله درعمل بسیار خوش آیند است؛ زیرا اگر کائنات کاملا متقارن بود آنگاه ضد ماده ها در تقابل با مواد به پایداری میرسیدند و موجب انفجار و نابودی جهان میگشتند.
کابویاشی میگوید این کشف یک شوک واقعیست و برایم باور کردنی نیست. البته ظاهرا آقای ماسکاوا از این موضوع حیرت زده نشده اند. او میگوید فکر نمیکرده تا سال پیش موفق به دریافت جایزه نوبل گردد. ولی دریافت آن در سال 2008 را پیش بینی میکرده، وی بسیار خشنود است که پروفسور نامبو نیز مشترکا این جایزه را دریافت میکند.
فیزیکدانان در حال حاضر در جستجوی مشاهده عینی شکست خودبخودی تقارن هستند؛ همان مکانیزمی که جهان را در زمان انفجار بزرگ یعنی 13.7 میلیارد سال پیش به شرایطی نامتعادل رساند ( مکانیزم هیگز ). این مکانیزم پیش بینی میکند که در چنین شرایطی باید ذرات هیگز موجود باشند.
در بهار سال 2009 که قوی ترین شتابدهنده ذرات جهان (LHC) در مرکز تحقیقات هسته ای سرن سوییس مجددا به کار می افتد؛ دانشمندان در جستجوی این ذره خواهند بود. ( این آزمایشگاه چند هفته پیش به علت اختلالات بوجود آمده در آن متوقف گردید. )
این دومین جایزه نوبل امسال است که توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد به دانشمندان اعطا میگردد. این جایزه هر سال به دستاوردهای بزرگ در علم؛ صلح؛ ادبیات و اقتصاد به دانشمندان و بزرگان این عرصه ها تعلق میگیرد. نام جایزه نیز منتسب به شیمیدان و میلیونر معروف سوئدی آلفرد نوبل است که در پایان عمر کلیه ثروتش را در قالب جایزه ای سالانه برای بهترین دستاوردهای بشر توسط دانشمندان اختصاص داد.
منبع : شبکه فیزیک هوپا